Gerard woonde in een hol in de grond bij Buurse en werd overreden, nu is hij een inspiratiebron
Voor een kunstmanifestatie over recht en onrecht in Delden bouwde Meg Mercx haar eigen huis na in hout. Inspiratiebron was haar oudoom ‘Kielgraads’, een dakloze zwerver zonder huis uit de jaren 30. „Wonen is een recht, laten we dat nooit vergeten.”
Het is een van de verhalen die haar nog altijd met Twente verbinden. Meg Mercx, kunstenares uit Nijmegen, leeft van die verhalen.
„Het zijn delen van je eigen verleden. Mijn vader en moeder komen allebei uit Twente en verhuisden naar Brabant. Ik ben hier ook vaak terug geweest. Mijn moeder vertelde dan altijd over haar oudoom Gerard Wegdam, beter bekend als ‘Kielgraads’. Hij was een bekende figuur in het straatleven van de jaren 30. Gedwongen door de omstandigheden is hij het laatste deel van zijn leven in een hol in de grond gaan wonen, voordat hij werd overreden. De plek waar hij heeft gewoond, de Kielweg bij Buurse, is naar hem vernoemd.”
Het verhaal raakt haar nog steeds. Ook vandaag, als ze samen met haar collega-kunstenaar en levenspartner Rob Verwer door het Twickelpark bij Delden loopt. Even verderop, opgetrokken uit witte houten balken, staat een kopie van haar eigen huis in een nieuwbouwwijk van Nijmegen. Een huis als een doorzichtig lijnenspel, zonder muren maar wel met allerlei details als de trap, het toilet, de lamp boven de tafel en het bed.
Luchtkasteel
„Dit is het huis dat mijn oudoom en al die anderen nooit hebben gehad. Een gewoon rijtjeshuis. Niets bijzonders. Circa 60 procent van alle Nederlands woont in zo’n huis. Sommige mensen kijken erop neer, terwijl het voor hele groepen in de wereld een droom zou zijn om hier te wonen. Wij laten zien hoe mooi zo’n huis is als je er goed naar kijkt. Haal alle overbodigheden weg, concentreer je op de hoofdlijnen en het wordt een luchtkasteel waar iedereen wel zou willen wonen, en al helemaal op deze plek.”
Kunst moet relevantie hebben, een brug slaan tussen oude verhalen en het heden Meg Mercx
Het huis van Mercx en Verwer heeft als titel ‘Rêverie’. Het is bedoeld als een ode aan het rijtjeshuis, maar tegelijk ook als een aanklacht. „Wonen is een recht: laten we dat alsjeblieft niet vergeten. Verankerd in de grondwet, een fundament van onze beschaving. Deze manifestatie gaat over recht en onrecht. Ik hou van dat soort thema’s. Kunst moet relevantie hebben, een brug slaan tussen oude verhalen en het heden, en toegankelijk zijn voor iedereen. Liever niet in een museum dus, maar in een levende omgeving zoals hier, waar iedereen er zo maar tegenaan kan lopen.”
Verontwaardiging vormt de basis van mijn werk Meg Mercx
Zo verwijst een grote houten constructie naar het fenomeen van de raddraaiers – kinderen die belast werden met het draaien van een wiel – en liet een van de deelnemers zich inspireren door de vele galgenvelden in Twente. Een ander ging aan de slag met het verhaal van Hendrika Hofhuis uit Ambt-Delden de laatste ‘heks’ die in Nederland in de Twickelervaart onderworpen werd aan de waterproef. Bijzonder is ook de reizende kapel van de Duitse kunstenaar Rolf Wicker. Het bouwwerk, dat mensen uitnodigt om na te denken over hun eigen leven, is de komende weken steeds weer op andere plekken in Delden en Twickel te zien.
‘Raddraaier”, een werk van het Ad Hoc Collectief © Reinier van Willigen
Verhalenverteller
Voor Meg Mercx is Blikveld, zoals de manifestatie in Delden heet, niet haar eerste werk voor de geboortegrond van haar ouders. Eerder al schilderde ze voor Sterren op het Doek het portret van Ilse de Lange („Hangt nu in het huis van Jan Slagter”) en bracht ze een ode aan haar vrouwelijke voorouders op het landgoed Smalenbroek. „Ik ben een verhalenverteller, steeds met andere materialen. Het viel me op dat het in onze familiegeschiedenis vooral over mannen gaat, terwijl het de vrouwen zijn die het leven doorgeven. Net als bij ‘Kielgraads’ werd ik hierdoor geraakt. Verontwaardiging vormt de basis van mijn werk. Als kunstenaar is het mijn taak om ook iets met die boosheid te doen.”
Tubantia: Herman Haverkate 12-07-23
Een van de andere kunstwerken in Delden: de reizende kapel van Rolf Wicker